Οι «πολυκυστικές ωοθήκες» είναι μια διάγνωση που ταλαιπωρεί και «μπερδεύει» πολλές νέες γυναίκες. Πολύ συχνά η παρουσία κάποιων κύστεων στις ωοθήκες ερμηνεύεται σαν παθολογική, χωρίς να είναι, και άλλες φορές, ενώ υπάρχει παθολογική εικόνα, δεν γίνεται πάντα ο σωστός ορμονικός έλεγχος έτσι ώστε μια νέα γυναίκα να γνωρίζει αν έχει ή όχι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, μια διάγνωση που μπορεί να επηρεάσει τη ζωή και την υγεία της σε κάθε ηλικία.
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών ΔΕΝ είναι η παρουσία κύστεων στις ωοθήκες! Το ΣΠΩ (όπως αναφέρεται απο τα αρχικά του) είναι μια ορμονική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα συμπτώματα και σημεία και μια μεταβολική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του σώματος με διάφορους τρόπους.
Η υποψία του συνδρόμου μπαίνει όταν υπάρχουν όλα ή τα περισσότερα από τα παρακάτω προβλήματα:
- Διαταραχή της περιόδου
- Σημάδια αυξημένης δράσης ανδρογόνων στο σώμα όπως υπερτρίχωση στο πρόσωπο και το σώμα, απώλεια μαλλιών ή/και ακμή ή
- αυξημένα ανδρογόνα στις εξετάσεις αίματος
- Υπογονιμότητα
- Πολλές μικρές κύστεις στις ωοθήκες (εικόνα ωοθήκης σαν «κολιέ μαργαριταριών», με συγκεκριμένα κριτήρια), από όπου προέρχεται και το όνομα του συνδρόμου . Οι κύστεις αυτές ή θυλάκια περιέχουν ωάρια που δεν μπορούν να ωριμάσουν τελείως λόγω της ορμονικής διαταραχής του κύκλου, είναι γεμάτες με υγρό, είναι καλοήθεις και πρέπει να είναι συγκεκριμένου μεγέθους και αριθμού για να χαρακτηριστούν κομμάτι του συνδρόμου. Η παρουσία των κύστεων δεν είναι απαραίτητη για την διάγνωση του συνδρόμου, αν υπάρχουν τα άλλα συμπτώματα
Αίτια των πολυκυστικών ωοθηκών
Τα ακριβή αίτια δεν είναι σαφή. Τείνει να εμφανίζεται στις ίδιες οικογένειες, άρα πιθανόν να συνδέεται με γονιδιακά αίτια, τα οποία συνδυάζονται με την επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων (παχυσαρκία και τρόπος ζωής).
Κύριοι μηχανισμοί είναι η διαταραχή της λειτουργίας των ωοθηκών (χρόνια ανωοθηλακιορρηξία, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα), καθώς και η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υπερινσουλιναιμία, η οποία συμβάλλει στη δημιουργία υπερανδρογοναιμίας και παχυσαρκίας. Η υπερανδρογοναιμία (πολύ υψηλά επίπεδα ανδρογόνων) προκαλεί δασυτριχισμό, ακμή και λιπαρό δέρμα.
Συμπτώματα των πολυκυστικών ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι η πιο κοινή ορμονική διαταραχή των γυναικών, η οποία εκτιμάται ότι επηρεάζει πέντε έως δέκα εκατομμύρια γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. Για τις γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μία σοβαρή, κοινή αιτία υπογονιμότητας – σχεδόν οι μισές από όλες τις περιπτώσεις υπογονιμότητας στις γυναίκες μπορούν να αποδοθούν στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Τα συνήθη συμπτώματα των πολυκυστικών ωοθηκών είναι:
- Αραιομηνόρροια
- Ανωοθηλακιορρηκτικοί κύκλοι (κύκλοι χωρίς ωορρηξία)
- Υπογονιμότητα
- Αυξημένος κίνδυνος αποβολής
- Δασυτριχισμός
- Ακμή
- Αλωπεκία
- Αύξηση βάρους
- Παχυσαρκία
- Τριχόπτωση
Διάγνωση πολυκυστικών ωοθηκών
Η διάγνωση των πολυκυστικών ωοθηκών γίνεται από τον αρμόδιο γιατρό που είναι ο γυναικολόγος ή ο ενδοκρινολόγος. Αρχικώς, θα καταγράψει το λεπτομερές ιατρικό ιστορικό σου και στη συνέχεια, ακολουθεί η κλινική εξέταση για να καταγραφούν τα σημεία υπερανδρογοναιμίας. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις καταγράψει ακριβώς τη συχνότητα της περιόδου σου, καθώς και τυχόν ανωμαλίες που διαπιστώνεις στον κύκλο σου.
Πρέπει να αποκλειστούν άλλες παθολογικές καταστάσεις που δίνουν παρόμοια συμπτώματα, όπως η συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων, το σύνδρομο Cushing, όγκοι ωοθήκης , προλακτίνωμα, θυρεοειδοπάθειες κλπ.
Απαιτείται ορμονολογικός έλεγχος με αιματολογικές εξετάσεις και υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων για να εξεταστεί ο όγκος των ωοθηκών και η υφή τους.
Πραγματοποιείται υπερηχογράφημα για να διαπιστωθεί αν οι ωοθήκες είναι μεγαλύτερες σε όγκο και φέρουν διάσπαρτες πολλές μικρές κύστεις, τα ωοθυλάκια, εικόνα τυπική για τις πολυκυστικές ωοθήκες, από την οποία έχει πάρει την ονομασία του το σύνδρομο.
Μια γυναίκα θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια όταν παρουσιάζει:
- Ανωμαλίες εμμήνου ρύσεως (συνήθως καθυστερήσεις)
- Ανεπιθύμητη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, κυρίως στο άνω χείλος και στο σαγόνι, ανάμεσα στους μαστούς, στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στο εσωτερικό των μηρών
- Ακμή, λιπαρότητα και πιο σπάνια κροταφική αλωπεκία(απώλεια τριχών στο τριχωτό της κεφαλής)
- Μελαγχρωστική ακάνθωση (πεπαχυσμένο και σκούρο δέρμα στον αυχένα και στις μασχάλες)
Φυσική θεραπεία και θεραπεία με φάρμακα για τις πολυκυστικές ωοθήκες
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών δεν αντιμετωπίζεται οριστικά, ωστόσο τα συμπτώματα μπορούν να γίνουν διαχειρίσιμα. Η θεραπεία που ακολουθείται κάθε φορά εξαρτάται από τα συμπτώματα που εμφανίζονται και από το στόχο που θέτουμε. Η θεραπεία σε γενικές γραμμές εστιάζει στη ρύθμιση του κύκλου και στη διόρθωση τυχόν προβλήματος δασυτριχισμού.
Αρχικώς, συνιστάται στην ασθενή να αλλάξει τις διατροφικές της συνήθειες και να εντάξει την άσκηση στην καθημερινότητά της. Έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος παρουσιάζουν συχνότερα σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ή και πιο έντονα συμπτώματα, γι’ αυτό είναι σημαντικό να μειώσουν το βάρος τους.
Οι διαιτητικές αλλαγές που προτείνονται εστιάζουν στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, άπαχου κρέατος, ψαριών και κοτόπουλου. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να ενυδατώνεις πολύ τον οργανισμό σου πίνοντας τουλάχιστον 1,5 λίτρο νερό την ημέρα. Συνιστάται να αποφεύγεις τους πολλούς υδατάνθρακες (λευκό ψωμί, ζάχαρη, γλυκά).
Για να ρυθμιστεί ο κύκλος και να αντιμετωπιστούν τα κλινικά σημεία της υπερανδρογοναιμίας δίνονται συνήθως αντισυλληπτικά χάπια.
Για να βελτιωθεί η γονιμότητα και να περιοριστούν τα κλινικά σημεία της υπερανδρογοναιμίας, ο γιατρός μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή (μετφορμίνη, κλομιφένη, γοναδοτροφίνες).
Μακροπρόθεσμες συνέπειες του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών
- Υπογονιμότητα, λόγω απουσίας ωορρηξίας
- Αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη και υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια στο αίμα
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Καρδιαγγειακή νόσος
- Καρκίνος του ενδομητρίου
